پدیده ی خاص دوران کودکی لکنت
بیست و دوم اکتبر، از سال ۱۹۹۸ به عنوان روز جهانی لکنت زبان نامگذاری شده است و هدف از این نامگذاری، توجه به این اختلال و افزایش آگاهی عمومی نسبت به ناروانی گفتار (لکنت) است. روز جهانی لکنت، توجه میلیون ها انسان در سراسر جهان را که با این اختلال ارتباطی خاص زندگی می کنند را به خود جلب کرده است.
فائزه حمدی کارشناس گفتاردرمانی مرکز آمورزشی درمانی آیت الله موسوی زنجان؛ با بیان اینکه لکنت زبان پدیده خاص دوران کودکی است و در بیش از ۹۰ درصد موارد، قبل از ۶ سالگی (معمولاً از سنین ۲ تا ۴ سالگی) آغاز می شود؛ افزود: همچنین در سنین ۶ تا ۷ سالگی که مصادف با آغاز مدرسه است بدلیل ویژگی های عاطفی و سازگاری های اجتماعی خاص در این دوره ، احتمال بروز لکنت در میان کودکان مستعد این اختلال، بیشتر است. گاهی در دوران بلوغ نیز افرادی که قبلاً به نحوی لکنت داشتند دچار لکنت می شوند.
شیوع اختلال در کل جمعیتحدود یک درصد تخمین زده شده است
فائزه حمدی با اشاره به اینکه میزان ابتلا در پسران به دختران حدود ۳ به ۱ می باشد می گوید: لکنت در دختران معمولاً زودتر از پسران شروع می شود و این اختلاف در جنسیت به رشد نسبتاً زودتر سیستم اعصاب مرکزی دختران مربوط می شود.
وی با بیان اینکه لکنت معمولاً به شکل های خفیف، متوسط و شدید ظاهر می شود افزود: لکنت زبان به اختلال در روانی گفتار و الگوی زمانی آن گفته می شود که موجب دشواری در سخن گفتن می شود.
به گفته این کارشناس، لکنت زمانی پدید می آید که در جریان طبیعی گفتار، وقفه ای ناگهانی و غیر طبیعی به واسطه تکرار صداها یا کلمات ، کشیده گویی صداها و کلمات و یا قفل شدن دهان ایجاد شود و گاهاً با مکث ناگهانی یا تردید قبل از شروع گفتگو، اجتناب از ارتباط چهره به چهره و یا رفتارهای وابسته همراه است.
حمدی با اشاره به اینکه رفتارهای وابسته شامل رفتارهای آشکار و پنهان هستند که شامل موارد مختلفی است؛ افزود: از جمله رفتارهای پنهان می توان به سکوت بیشتر، حرف زدن کمتر و مشارکت کمتر در موقعیت های ارتباطی اشاره کرد و رفتارهای آشکار شامل موارد و رفتارهای قابل مشاهده در گفتار است که از میان تعداد زیاد آنها می توان به رفتارهای ضد انتظارات اجتماعی ، رفتارهای ضدانتظارات کلامی ،حاشیه گویی ، کاهش تماس چشمی و … اشاره کرد.
این کارشناس تصریح کرد: لکنت زیان نمی تواند علت واحدی داشته باشد در واقع تاکنون علت مشخص و واحدی برای لکنت پیدا نشده است و معمولا لکنت حاصل ترکیب عوامل مختلف جسمی، عاطفی، روانی ، اجتماعی و زبانی است؛ در برخی موارد لکنت ممکن است حاصل نارسایی و اختلال در دستگاه عصبی نیز باشد .
برای رسیدن به یک درمان قطعی و قابل قبول باید شرایط و اصولی فراهم باشد
کارشناس گفتار درمانی مرکز آمورزشی درمانی آیت الله موسوی زنجان با بیان اینکه ؛ امروزه روش های مختلفی برای اصلاح لکنت وجود دارد ولی برای رسیدن به یک درمان قطعی و قابل قبول باید شرایط و اصولی نیز فراهم باشد و صرفاً اجرای روش های درمانی ، توقع درمان و رسیدن به هدف نهایی را ایجاد نمی نماید ؛ خاطر نشان کرد: یکی از این اصول، همه جانبه بودن درمان است ؛ اینکه در درمان لکنت باید به تمام جنبه های شخصیتی ، روانی و گفتاری فرد توجه کرد. اصل بعدی دیررس بودن درمان است، زیرا شکل دهی رفتار جدید و یا تغییر رفتار، نیازمند زمان است و برای درمان لکنت کودک باید یک برنامه درمانی مستمر و طولانی در نظر گرفته شود .
حمدی افزود: اصل بعدی متنوع بودن راهبردهای درمانی و تکرار و استمرار آن است لذا درمان فقط به کلینیک محدود نمی شود و موارد فراگرفته شده باید در تمام ابعاد زندگی بیمار به کار گرفته شود.
وی اصل بعدی را پذیرش لکنت توسط فرد دارای لکنت دانست و افزود: ایجاد این پذیرش مرحله بسیار مهمی است که باید خانواده و درمانگر آن را در کودک ایجاد کنند تا انگیزه برای درمان در کودک رشد پیدا کند . همچنین اصل مشارکت ؛ با توجه به اینکه بروز لکنت حاصل عوامل و شرایط مختلف موجود در محیط است لذا در درمان لکنت بویژه لکنت دوران کودکی ، یکی از اصول مهم ، اصل مشارکت و همکاری اطرافیان است.
این کارشناس با اشاره به اینکه درمان لکنت مانند هر اختلال دیگری تابع عوامل متعددی است که پیش آگهی درمان را تحت تاثیر قرار می دهد، افزود: برخی عوامل می تواند میزان موفقیت درمان را افزایش داده و برخی باعث افزایش احتمال شکست اقدامات درمانی می شود .
وی از جمله این عوامل را موارد ذیل بیان کرد : داشتن اعتماد به نفس ، روحیه شاد ، امید به زندگی ، انگیزه بالا برای درمان ، سن مناسب ، شرایط محیطی مناسب (مانند خانواده ای که بیمار را درک کند و شرایط مناسب برای درمان را فراهم آورد)، تعداد جلسات درمانی در هفته ، انجام تمرینات توسط بیمار ، عدم وجود فشار های عاطفی و روانی در محیط و…باعث افزایش احتمال بهبودی بیمار و تقویت پیش آگهی درمان می شود.
اولین و بهترین درمان انتخابی برای لکنت گفتار درمانی است
فایزه حمدی اولین و بهترین درمان انتخابی برای لکنت را گفتار درمانی عنوان کرد و افزود: به خانواده ها توصیه می شود در صورت مشاهده هرگونه علائم ناروانی گفتار در کودک با مراجعه به مرکز گفتاردرمانی به درمان فرزندشان کمک نمایند.
کارشناس گفتار درمانی مرکز آمورزشی درمانی آیت الله موسوی زنجان اظهار کرد: متأسفانه بعضاً مشاهده می شود خانواده ها بدلیل اضطراب و احساس گناهی که در درمان فرزند خود دارند از این پزشک به آن پزشک و از این مرکز درمانی به مرکز درمانی دیگر مراجعه میکنند باید به این خانواده ها متذکر شد که درمانهای روانپزشکی، روانشناسی، درمانهای گیاهی و سنتی و سایر درمانهای طبی در صورت لزوم با صلاحدید یک گفتاردرمان پیشنهاد می شود.
وی تصریح کرد: گرچه درمان اختلالات گفتاری در اکثر مواقع یک درمان تیمی را میطلبد ولی فراموش نشود که رهبر تیم و جهت دهنده ی اصلی برای ارجاعات بعدی متخصص گفتار درمانی است.
