ندای شهروند آنلاین

نقش زنان متدین ایرانی نه تنها در انقلاب، بلکه از گذشته در همه عرصه‌ها هم همین گونه بوده است؛ در میدان‌های گوناگون و در همه پیشامدها پیشرو بوده‌اند.
وقتی تاریخ را ورق می‌زنیم در دوره مشروطه آن زمان که هنوز همه وارد نشده بودند و فقط یک عده از علما و خواص دنبال این قضایا بودند زن‌ها با حجاب اسلامی بلند شدند، نقش آفرینی کردند و اجتماعی تشکیل دادند. سهم بانوان درنظام هم یک نقش فوق‌العاده و ممتاز است؛ همچنان که در اصل انقلاب نقش بانوان ممتاز بود. زنان ما در میدان جنگ حضور پیدا کردند و نشان دادند قدرت روانی وجو تبلیغاتی گوناگون دشمن باحضور زنان بی‌تاثیر و خنثی می شود.
زنان در دوران مبارزه هم نقش داشتند. اگر زنان دراین اجتماعات نبودند، بی‌شک این اجتماعات و تظاهرات عظیم اثربخش نمی‌شد؛ شروع تظاهرات، ازسوی زنان صورت گرفت. یعنی اولین حرکت عمومیِ مردمی، یک حرکت زنانه بود. البته مورد تعرض پلیس هم قرار گرفتند. بعد از آن بود که حرکت‌های مردانه راه افتاد. هم در مبارزات اینگونه بود، هم در ایفای نقش در تشکیل نظام، در واقع باید گفت زنان از همه بیشتر فعالیت کردند. این ها همان زنانی هستندکه زینب‌وار زیستند. هرچند زنان کشور ما برای پیشرفت و ترقی هنوز هزاران راه نرفته دارندولی بانوان کشور ما چه آنها که در حال تحصیل‌اند چه آن‌هایی که در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و خدماتی حضور دارند و یا حتی در خانه اما دنباله‌رو انقلاب هستند و سعی دارند محیط خانه را محیطی اسلامی نگه دارند در واقع در حال ایفای نقش خود هستند زنان مسلمان همواره در پی ارتقا معرفت هستند تا سطح معرفت و شناخت خود را سرعت بخشند ورسالت خود رابیش از پیش اثبات کنند.
در مبارزات گوناگون بعد از پیروزی انقلاب و در جنگ تحمیلی هم این زنان بودندکه عرصه را خالی نکردند زنان باید در همه صحنه ها و میدان ها آن قدری که اسلام اجازه داده، وارد شوند همان طوری که مردها فعالیت می‌کنند برای اینکه تفاوتی بین زنان و مردان در سرنوشت شان با یکدیگر نیست.

اولین تظاهرات زنان زنجان علیه رژیم پهلوی
زنان زنجان روز پنج شنبه ۹ شهریورماه ۵۷ در یک اقدام منحصربه فرد در کشور به صورت مستقل دست به راهپیمایی زدند.دختران چادری زنجان در حالی که عکس‌های احمد مرتضایی را در دست داشتند به تظاهرات آرام پرداختند و به طرفداری از آیت‌الله العظمی خمینی و به مخالفت با دولت شعار دادند؛ آنان در بیشتر خیابان‌های شهر به پیاده‌روی پرداختند و بدون اینکه با دخالت مأموران روبه رو شوند به خانه‌های خود بازگشتند.
در جریان تظاهرات مردم زنجان در اعتراض به جنایات رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷ احمد مرتضایی فرزند حاج عزت که در راهپیمایی شب ۵ شهریورماه ۵۷ مجروح شده و به تهران اعزام شده بود به شهادت رسید.
دکتر مرتضایی- برادر شهید مرتضایی که در مصاحبه با کیهان گفته بود «قتل برادرم قتل عمد بوده و ما سعی می‌کنیم مأموری را که به سوی او شلیک کرده است بشناسیم و علیه او شکایت کنیم.»
در چنین شرایطی رژیم پهلوی کوشید ماجرا را فردی تلقی کرده و قضیه را فیصله دهد. به طوری که «سادات باریکانی»دادستان زنجان گفت:»به محض وصول شکایت از طرف خانواده مقتول به تعقیب ماجرا خواهیم پرداخت».
برخلاف تصور و تلاش رژیم در فردی جلوه دادن جرم، طیف انقلابی بلافاصله عکس العمل نشان دادند. آنان در تشییع جنازه با شکوهی که با حضور هزاران نفر برای شهید مرتضایی گرفتند شعارهای تندی علیه رژیم پهلوی دادند.
مجلس ترحیم شهید مرتضایی
مجلس ترحیم شهید مرتضایی نیز شکوه خاصی داشت. در این مجلس آقای بیوک خاتمی یکی از روحانیون زنجان سخنرانی کرد. وی در خاطرات خود جریان این سخنرانی را چنین بازگو می کند: «ماه مبارک رمضان بود. من هم مسجدی داشتم و در آن جا منبری داشتیم.یکی از فامیل هایمان به من زنگ زد و گفت:فردا شب مجلس ترحیمی برای مرحوم مرتضایی گذاشته ایم. منبرش را شما عهده دار شوید. من گفتم:آخه من منبر دارم، مسجد دارم، نمی توانم که بیایم. گفت:حقیقت این است که ما به چند نفر از منبری ها گفتیم. آنها قبول نکردند و واقعیتش ترسیدند. ایشان هم چنین به من گفتند که با سازمان امنیت که آن وقت رییس آن در زنجان سرهنگ سجده ای بود تماس گرفته اند و از وی ضمنی اجازه سخنرانی مرا به شرطی که «پرت و پلا» صحبت نکنم گرفته اند. قبول کردم و رفتم. محله پر از جمعیت بود. تعدادی هم از تهران آمده بودند.
از آن جایی که جو مجلس سخنرانی آرام نبود من تند صحبت کردم. وسط سخنرانی به من اطلاع دادند که مسجد در محاصره پلیس است و آنان نردبانی فراهم کرده اند تا در پایان سخنرانی من و آقای مشکینی و آقا سیدهاشم موسوی از آن بالا رفته و از پشت بام فرار کنیم. من ناچار در پایان سخنرانی برای این که از حساسیت پلیس بکاهم خطاب به جمعیت گفتم:»شنیدم عده ای بنا دارند در این جا اغتشاش راه بیندازند. آنهایی که اغتشاش می کنند از ما نیستند». با حرف جمعیت را به نوعی آرام کردم و آنان بدون تظاهر مجلس را ترک کردند. پس از پایین آمدن از منبر آقای مشکینی به من فرمودند: خوب صحبت کردی و هم آن چه لازمه صحبت بود گفتی و هم در آخر خیلی ابتکار به خرج دادی.»
واکنش زنان زنجان به شهادت احمد مرتضایی
زنان در زنجان روز پنج شنبه ۹ شهریورماه ۵۷ در یک اقدام منحصربه فرد در کشور به صورت مستقل دست به راهپیمایی زدند. روزنامه کیهان گزارش این راهپیمایی را چنین درج کرد: «دختران چادری زنجان در حالی که عکس های احمد را در دست داشتند به تظاهرات آرام پرداختند و به طرفداری از آیت الله العظمی خمینی و به مخالفت با دولت شعار دادند…آنان در بیشتر خیابان های شهر به پیاده روی پرداختند و بدون این که با دخالت مأموران روبه رو شوند به خانه های خود بازگشتند.»
کیهان در همین شماره عکسی از این راهپیمایی به چاپ رساند که در آن گروهی از زنان در حالی که تقریبا همگی چادرهای مشکی به سر دارند دیده می شوند. آنان در چند ردیف پشت سر هم صفی نسبتا طولانی تشکیل داده و قسمت اعظم خیابان را اشغال کرده اند.
تظاهرات آرام زنان در زنجان-عصر روز پنج شنبه گذشته گروهی از زنان زنجان در یک تظاهرات آرام و وسیع شرکت کردند. پیشاپیش آنان عکسی حرکت داده می شد که مربوط به یکی از کشته شدگان حوادث اخیر بود. زن ها پلاکاردهایی در دست داشتند که روی آنها خواسته هایشان نوشته شده بود.»
به دنبال این تظاهرات همه روحانیون شهر برای هم دردی با زنان نمازهای جماعت را تعطیل و از رفتن به مسجد خودداری کردند. بازاریان و مغازه داران زنجان نیز از صبح روز پنج شنبه در اعتراض به شهادت مرتضایی مغازه های خود را بسته و شهر را به حالت غیرعادی درآورده بودند.
به گزارش روزنامه اطلاعات روز شنبه ۲ بهمن ماه ۵۷ نیز مغازه های زنجان همچنان تعطیل بود. در این روز گروهی درحدود چهار هزار نفر در حالی که پلاکاردهایی در دست داشتند در خیابان‌های زنجان به تظاهرات آرام و سیع پرداختند. تظاهرکنندگان که گروه کثیری از آنها را زنان و دختران با چادرهای مشکی تشکیل می داد ضمن دادن شعار و فرستادن صلوات از خیابان های پهلوی بلوار شاهنشاهی، مولوی، میدان ارک، خیابان فرمانداری، میدان ششم بهمن و خیابان لشگری عبور کردند. به استناد همین خبر عده ای که در تظاهرات شرکت نداشتند در کنار خیابان ها ایستاده بودند و به روی تظاهرکنندگان گلاب می ریختند.
موضوعی که معصومه اشتری از بانوان حاضر در نخستین راهپیمایی زنان در زمان انقلاب از آن یاد می‌کند و می‌گوید: حضرت امام بنیانگذار کبیر انقلاب به کرات به نقش مؤثر بانوان در پیروزی و شکل‌گیری انقلاب اسلامی تاکید کرده‌اند.
اگر زنان در حرکت‌های اجتماعی حضور نداشته باشند آن حرکت به جایی نخواهد رسید
معصومه اشتری با بیان اینکه قبل از پیروزی انقلاب که تظاهرات انقلابیون به اوج خود رسیده بود بسیاری از مردم برای اینکه مبارزان به دست مأموران نیفتند درهای خانه‌ها را باز می‌گذاشتند: گفت: جرقه‌های نخستین راهپیمایی بانوان زنجان از زمان شهادت احمد مرتضایی زده شد.
وی با یادآوری اینکه این نخستین راهپیمایی بانوان زنجانی بود و به اصرار پلاکاردها را به دستم گرفته و آنان را تا آخر مسیر به دوش کشیدم، ادامه داد: قطار این انقلاب هیچگاه متوقف نمی‌شود چرا که برای این انقلاب خون‌های بسیاری ریخته شده است.
اشتری افزود: با دیدن جمعی از بانوان که عکس‌هایی از شهید مرتضایی در دست داشتند، به جمع آنان پیوستم، بانوان به جلو حرکت می‌کردند و آقایان همانند زنجیری از طرفین بانوان را حفاظت می‌کردند.
این فعال سیاسی و اجتماعی در استان زنجان شکل‌گیری انقلاب را با جرأت ورزی بانوان ایرانی بر اساس ایمان و اعتقادشان مهم دانست و افزود: بانوان در تاریخ انقلاب نقش آفرین بوده‌اند، حضور بانوان در تحریم تنباکو، نهضت جنگل و مقاومت زنان در توطئه کشف حجاب.
اشتری یادآور شد: اولین جرقه‌ای که برای حضور بانوان زده می‌شود شهادت شهید مرتضایی است که موجب حرکت ۲۴ نفر از بانوان زنجانی بعد از جلسه قرآن از جلوی مسجد سید فتح الله در اعتراض به نیروهای گارد شهربانی با نوشته‌های «شعار ما سکوت ماست» می‌شود که این حرکت موجب به راه افتادن تظاهرات دوم با حضور بیش از ۱۰۰۰ نفر از بانوان که (در روزنامه کیهان نیز به آن اشاره شده) می‌شود و در این تظاهرات آقایان به صورت زنجیروار در کنار خیابان حضور دارند تا آسیبی از سوی نیروهای گاردی بانوان را تهدید نکند.
۹ شهریور در تاریخ استان زنجان، روزی به یاد ماندنی برای زنان است. این روز، روزی است که زنان زنجانی نشان دادند اعتراضات و پیرو حق بودن تنها محدود به مردان نیست و زنان نیز می‌توانند مصداق واقعی برای اعتراضات باشند. ۹ شهریور سال ۵۷، تاریخی است که زنان زنجانی با ورود به خیابان‌ها و سکوتی به یاد ماندنی، اعتراض خود را نسبت به کشته شدن نوجوان ۱۷ ساله‌ای به نام احمد مرتضایی نشان دادند و در یک حرکت برنامه‌ریزی شده و هوشمند، زمینه را برای راهپیمایی‌های دیگر علیه شاه و حکومت طاغوت فراهم آوردند.
یک پژوهشگر و استاد دانشگاه با بیان اینکه شروع انقلاب در تاریخ ۱۹ دی‌ماه سال ۵۶ رقم می‌خورد، زمانی که تعدادی از معترضان به شهادت می‌رسند، می‌گوید: پس از این تاریخ راهپیمایی‌های وسیعی در سطح کشور صورت می‌گیرد و حرکت‌های تأثیرگذار در این زمینه برداشته می‌شود.
پرویز فتح‌الله‌پور می‌افزاید: ۲۵ اردیبهشت سال ۵۷ اولین شهید انقلاب، شهید داوود میرزایی در دانشگاه تبریز به شهادت می‌رسد و سپس به زنجان آورده و در سکوت به خاک سپرده می‌شود که به مناسبت مراسم خاکسپاری وی نیز تظاهرات دیگری برگزار می‌شود.
این پژوهشگر تصریح می‌کند: در شهریور سال ۵۷ نخستین تظاهرات رسمی صورت می‌گیرد و در روز ۵ شهریورماه نیز احمد مرتضایی زمانی که قصد داشته مجسمه شاه را مخدوش کند مورد ضرب گلوله قرار می‌گیرد و سپس به شفیعیه برده می‌شود تا تحت درمان قرار گیرد که به دلیل وخامت حال به تهران منتقل و سپس در بی‌خبری در مزار بالا به خاک سپرده می‌شود و زمینه را برای اعتراضات بعدی فراهم می‌آورد.
فتح الله پور می‌گوید: این قضیه موجب دامنه‌دار شدن اعتراضات می‌شود تا زمان مراسم ایشان جرقه‌های اول اعتراضات زنان زده شده تا زنان با سکوت در خیابان‌ها حاضر شوند و دست به اعتراض بزنند.
وی ادامه می‌دهد: چیزی که در این راهپیمایی‌ها اهمیت دارد این است که زنان به هیچ وجه شعار نمی‌دادند و این حرکت خودجوش تأثیرات خود را برجای می‌گذارد. این حرکت بیانگر یک حرکت کاملاً برنامه‌ریزی شده و آگاهانه بوده است.